ASI NEDIR?
Bağışıklık sisteminin oluşması için; aktivitesi düşürülmüş virüslerin vücuda verilmesi, organizmanın hastalık virüslerine karşı kendini savunmasını ve immün sistemden faydalanarak kendini koruma sistemini oluşturmasını sağlayan, belli bir soğuk zincir korumasında saklanması zorunlu uygulamadır.
Aşılar,doğru zamanda ve birbirini takip eden düzende uygulandıklarında değer taşırlar. Bu, aşının yapılmasından çok,vücutta tutunması ve gereken cevabı vermesi için önemlidir.
İlk aşılama ile devamındaki tekrarının belirlenen günde uygulanması, ilk aşının işlevini gerçekleştirilmesi ve doruğa çıktığı tarihte (15 ila 21. gün) tekrarlanması gerekir. Bu yapılmaz ise,2 yada 3 aşılık bir kombinasyondan verimlilik beklenemez!
KARMA AŞILAR
Puppy DP
İlk yavru karmasıdır. Yavrular için en önemli ve öldürücü iki viral hastalık için yapılır. Bunlar; gençlik hastalığı ve kanlı ishal'dir.
D: Distemper(Gençlik hastalığı)
P: Parvovirus(Kanlı ishal)
Parvo-C
İkinci yavru karmasıdır. Kanlı ishal'e karşı yapılır. Bu aşıyla , 4-6 haftalık yavrularda , Parvovirusa karşı ,iyi bir immunite sağlanır.
DHPPİ+Lepto
5'li Karma aşısı'dır. Yavrulara, ilk iki yavru karmalarından sonra , iki doz , 5'li karma yapılır.
1 yaşından sonra , yılda bir defa tekrar edilir.
D: Distemper (Canin Distemper, yani gençlik hastalığı ; Köpek viral hastalıkları arasında en yüksek ölüm oranına (kuduz hariç) sahip olanıdır. Vücutta 5 formda gözlenir. (Sindirim,solunum,sinir,deri,göz form)
Hastalık genellikle 3-12 aylık köpeklerde görülür ve yüksek ateşle seyreder. Ancak 3-6 aylık genç hayvanlarda görülme olasılığı daha fazladır. Düşük bir olasılık da olsa 1 yaşın üzerindeki köpeklerde de görülür. Yavrulardaki ölüm oranı çok yüksektir fakat 1 yaşından sonra bu hastalığa yakalanan petlerin çoğunu, tabiri caizse, öldürmez, süründürür.
H: Hepatitis (Köpek Adenovirusu tip-1 tarafından oluşturulan, başta karaciğer olmak üzere sindirim sistemi, solunum sistemi ve sinir sistemini etkileyen, ateş, kanama ve pıhtılaşma bozuklukları ile karakterize, bulaşıcı ve ölümcül viral bir hastalıktır. )
P: Parvovirus Disease (Kanlı ishal; Köpeklerde hızlı gelişen, kusma, ishal, dışkıda kan görülmesi ve ani ölümle karakterize bulaşıcı ve öldürücü bir viral hastalıktır. Yavru köpeklerde (4-8 hafta) kalp kaslarındaki yangıya bağlı olarak kalp yetmezliklerine, gençlerde (2-12 ay) kanamalı mide-barsak rahatsızlıklarına neden olan bir hastalıktır.)
PI:Parainfluenza (Kennel Cough; Bir çok köpeğin bir arada bulunduğu kapalı mahallerde ortaya çıkan ve farklı etkenler tarafından üst solunum yollarında enfeksiyona neden olan bir hastalıktır. Kendini kuru ve inatçı bir öksürükle belli eder.)
+
L: Leptospira (Hızlı bir şekilde gelişebildiği gibi kronik olarak da seyredebilen, bir çok memeli hayvan türünü etkileyen, hemoglobinuri (eritrositlerin parçalanmasına bağlı olarak idrarda kan görülmesi) kanlı ishal, sarılık ve böbrek bozukluğu oluşturan, bulaşıcı bakteriyel bir hastalıktır. Erken dönemde teşhis ve tedavi edilmezse köpekler için öldürücüdür.)
Karma aşının 4'lü formu da vardır(DHP+Lepto) Her zaman için, 5'li formu tercih edilmelidir.
KUDUZ ASISI
Kuduz; merkezi sinir sistemine saldıran, hızlı gelişim gösteren, bilinç kaybı, huzursuzluk, salya akıntısı, yutkunma güçlüğü ve çeşitli felçlerle karakterize, ölümle sonuçlanan viral bir hastalıktır İnsan dahil olmak üzere tüm sıcakkanlı canlılarda görülebilir. Hastalık; kuduz bir hayvanın sağlıklıları ısırması ve salyasında bulunan kuduz virüsünü ısırma sonucu meydana gelen açık yaraya nakletmesi ile bulaşır. Kuduzun tedavisi yoktur ve aşılama tek engelleyici faktördür.
Yavru köpeklere ilk kuduz aşısı 3 aylık yaşta uygulanmalı ve her yıl periyodik olarak tekrar edilmelidir.
BRONSCHINE ASISI
Bu aşı köpek boğmacası olarak adlandırılan Kennel cough hastalığına karşı yapılır. Kennel cough; her yaştaki köpeklerde görülebilen, üst solunum yollarında enfeksiyon oluşturan, kronik bir öksürükle karakterize, bakteriyel bulaşıcı bir hastalıktır. Hastalık etkeni Bordetalla bronchoceptica'dır. Hastalık, yavru köpeklerde ölümcül olabilir. Daha yaşlı hayvanlarda ise kronik bronşitis şeklinde ortaya çıkar. Bu hastalığın hayvan hastanelerindeki, köpek çiftliklerindeki ve barınaklardaki köpekler arasında hızla yayıldığı belirlenmiştir.
İlk aşılama, yavru 6-8 haftalıkken yapılır. Bundan sonra yılda bir kez aşı yapılması yeterlidir.
CORONA ASISI
İştahsızlık, kanlı-mukuslu ishal, kusma ve beyindeki bozukluklardan kaynaklı depresyonla karakterize bulaşıcı bir viral hastalıktır. Ayrıca köpeğin, Parvo virüse karşı olan direncini de düşürmektedir.
Yavrulara , 21 gün ara ile 2 doz ;1 yaşından sonra da , yılda bir kez tekrar eder.
LYME ASISI
Hastalığın etkeni Borrelia burgdorferi türü bakteridir. Lyme hastalığı insanlara da bulaşabilen bir hastalıktır. Etken, Ixodes cinsi keneler aracılığı ile yayılır. Enfekte olmuş yani etkeni taşıyan ara konakçı kenelerin, diğer bir hayvandan kan emişi sırasında bulaştırması ile taşınır. Direk olarak hayvandan hayvana geçiş söz konusu değildir.
Tüm evcil hayvanlarda görülebilir ancak sıklıkla köpeklerde görülmektedir. Özellikle ateş ve eklemlerde ağrı şikayeti ile başlayan hastalık, polyartritis ile kendini belli eder. Hastalık, vücudun bir çok sisteminde etkin olmaktadır. Bu nedenle iştahsızlık, bitkinlik, kilo kaybı, depresyon ve lenfadenopati de görülebilen belirtiler arasındadır. Kenelerin, köpeğin üzerinde kalma süresinin uzunluğu, hastalık etkeninin bulaşma riskini aynı oranda artırır.
Hastalıktan korunmak için kene mücadelesi şarttır. Bu amaçla antiparaziter damla, kene pire tasması kullanılabilir. Lyme hastalığından korunmak için en etkin yöntem, tabi ki aşılamadır.
İlk uygulamadan 20 gün sonra(21. gün) uygulanan ikinci doz, gerekli bağışıklığı sağlamak için yeterli olacaktır. Daha sonra, yılda bir kez uygulanan tekrarlarla, korunmanın idamesi sağlanır. 9 haftalıktan itibaren ,aşılamaya başlanılabilir.
MANTAR ASISI
Etkeni, Microsporium canis(en sık görülen) olan mantar hastalığı, genellikle baş, gövde ve bacaklarda görülen, bulaşıcı,inatçı ve ZOONOZ bir hastalıktır.
Genç ve vitamin noksanlığı olan petler, enfeksiyona daha duyarlıdır. Kuru zeminde bile M.canis 13 ay canlı kalabilir.
Sağlıklı gibi görünen birçok pette yapılan dermatolojik incelemeler sonucunda; deri yüzeyinde mantar sporları taşıdığı halde belirgin bir klinik şikayeti bulunmayan petlerin; sahiplerine mantar bulaştırma riski taşıdıkları ve uygun ortam oluştuğunda petlerin de hastalık semptomları gösterdikleri saplanmıştır.
Kendisinde herhangi bir şikayet bulunmayan petlerin, mantar taşıyıcısı olup olmadıklarının anlaşılmasının zor olduğu, mantar lezyonları gösteren petlerin tedavisinin zor, ve uzun zaman alması,tedavi masraflarının fazlalığı ve insanlar için göz ardı edilemeyecek bir risk faktörü oluşturduğu gerçekleri düşünülürse; petleri mantara karşı aşılayarak korumanın önemi ortaya çıkmaktadır.
Korunmanın tek yolu , aşılamadır. Mantar aşısı, hem koruyucu, hem de tedavi edici özellik taşır. Koruyucu amaçla , yılda bir kez yapılması yeterlidir. Tedavi edici olarak da , 21 gün arayla 2 veya çok inatçı vakalarda 3 kez tekrar eder.
KIST ASISI
Genellikle kist aşısı diye bilinen bu uygulama ,aslında bir antiparaziter ilaçlamadır. Aşılar arasında , bence en önemli aşı , kist aşısıdır. Bu uygulama, iç parazitlerden (dahili parazitler) kaynaklanan enfestasyonların engellenmesine ve sağaltımına yöneliktir. Halkalı (tenya), kancalı parazitler ve şeritler bu iç parazitlere örnektir.
Halk arasında yanlış bir inanış vardır, petlerin tüyleri hastalığa(özellikle de kist hastalığına) neden olur diye. Tüyler hastalık yapmaz; tüylerle bulaşık parazit yumurtaları(gözle görülmeyen)ağız yoluyla alındığında hastalığa neden olur.
Dökülen tüylerin üzerine bulaşmış parazit yumurtaları, özellikle de echinococ yumurtaları, insan sağlığı açısından önemlidir. Bu parazit, köpeklerin ince bağırsağında yaşar ve yumurtalarını dışkıyla dış ortama çıkarır. Bulaşma; parazite karşı aşılanmamış köpeklerin tüylerine bulaşan yumurtaların veya enfekte hayvanın dışkısıyla kontamine olmuş yiyeceklerin (marul, maydanoz v.s), insanlar tarafından herhangi bir şekilde ağız yoluyla alınması sonucu olur. Echinococ yumurtalarının ağız yoluyla alınması sonucunda da insanlarda hidatik kist şekillenir. Kistler karaciğer, böbrek, kalp, pankreas, beyin ve göz gibi organlara yerleşir ve yerleştiği organlarda işlevsel bozukluklara neden olurlar. İlerlemiş olaylarda kistin patlaması ölüme neden olabilir.
Bu türden problemlerin önlenebilmesi için, köpekler parazitlere karşı düzenli olarak ilaçlanmalıdır. Kist aşısı, köpeğin yaşadığı ortam, dışarıya çıkıp çıkmaması, hastalığa yakalanma riski gibi faktörler gözönüne alınarak , azami 3 ayda bir,ömür boyu tekrarlanır. Parazitin çok yoğun olduğu bölgelerde uygulama sıklığı daha da artırılabilir.
Yavrularda , 6 aya kadar , ayda bir uygulama daha garanti olur. Altı aydan sonra ,köpek, ergenlik dönemine gireceği ve hemen hemen ergenlik dönemi sonundaki(1-1,5 yaş) kilosuna yakın olacağı için , bu ilacı üç ayda bir periyotlarla yaptırmaya başlayabiliriz. Yine de , petinizin yaşı ne olursa olsun, her kist aşısı uygulamasından önce , mutlaka kilo ölçümü yapılarak uygulanması gerekir.
Aşılamadan Önce Yapmanız Gerekenler
1-Canlınızın aşılama periyodu bitene kadar başka hayvanlara direkt yada indirekt (mama kabı,fırça vb) temastan kaçının.(Yavru)
2-Aşı öncesi ve sonrası köpeğinizi yıkamayın.(Yavru ve Yetişkin)
3-Aşılar bitene kadar karışık beslemeden uzak durun.(Yavru)
4-Köpeğinizi çok fazla hayvanın dolaştığı park, bahçe, barınaklara bırakmayın.(Yavru)
5-Dışardan bir şey yemesine izin vermeyin.(Yavru)
Aşılamadan Sonra Yapmanız Gerekenler
1-Aşılama sonucu vücut savunma sistemleri harekete geçer,bunun sonucunda ateş, halsizlik, iştahsızlık gibi semptomlar ortaya çıkar.24 saati geçmediği takdirde normaldir.Uzun sürerse Veterinerinize başvurun...(Yavru ve Yetişkin)
2-Aşı yerinde şişme ve ağrı oluşabilir.(Yavru ve Yetişkin)
3-Aşıya alerjik reaksiyon gelişebilir.(Yavru ve Yetişkin) Veterinerinizi arayın
